Tranh chấp đất đai và Tranh chấp có liên quan đến đất đai

Việc xác định tranh chấp nào là tranh chấp đất đai rất quan trọng, vì thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai và tranh chấp liên quan đến đất đai là khác nhau. 

Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai. Theo đó, chỉ những tranh chấp xác định ai là người có quyền sử dụng đất (bao gồm cả việc xác định ranh giới giữa các thửa đất) mới là tranh chấp đất đai.  Phân biệt với các tranh chấp liên quan đến đất đai có thể kể đến như: tranh chấp về giao dịch (mua bán) quyền sử dụng đất, nhà ở; tranh chấp về di sản thừa kế là quyền sử dụng đất; tranh chấp tài sản chung là quyền sử dụng đất giữa vợ chồng khi ly hôn.

Về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, Điều 203 Luật Đất đai 2013 quy định: tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai 2013 và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự. Trong thực tế có những tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Tòa án nhưng Chủ tịch UBND lại thụ lý giải quyết và ban hành quyết định giải quyết là trái thẩm quyền.

Đối với tranh chấp đất đai mà đương sự không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai 2013 thì đương sự được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây: Nộp đơn yêu cầu giải quyết tại UBND cấp có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Đây là nội dung quy định mới, hết sức quan trọng của Luật Đất đai 2013 so với các quy định của Luật đất đai trước đây về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai. Với quy định này, Luật Đất đai 2013 đã mở rộng thẩm quyền của Tòa án nhân dân trong việc giải quyết các tranh chấp đất đai theo thủ tục tố tụng dân sự.